Şiddetli depresyon; çaresizlik hissi, hayattan zevk alamama, uyku problemleri ya da intihar düşünceleri gibi çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir.
Depresyonun ciddiyeti, belirtilerin kişinin okul, iş ve sosyal yaşamını ne ölçüde etkilediğiyle belirlenir. Belirtileri kendiniz fark edebilirsiniz ancak tanı koyma süreci yalnızca bir doktor ya da ruh sağlığı uzmanı tarafından yapılabilir.Her bireyin depresyon deneyimi farklıdır. Depresyon; hafif, orta ve şiddetli düzeylerde seyredebilir:Hafif depresyon: Genellikle stres dönemlerinde ortaya çıkar, zamanla kendiliğinden geçebilir ve tedavi gerektirmeyebilir.Orta şiddette depresyon: Belirtiler kroniktir ve en az bir, bazen birden fazla tedavi yöntemine ihtiyaç duyulur.Şiddetli depresyon: Tedavi olmadan geçmesi zordur ve mutlaka müdahale gerektirir.Depresyon zaman içinde değişiklik gösterebilir. Hafif başlayıp ağırlaşabilir ya da aynı dönemde şiddeti dalgalanabilir.Şiddetli depresyon tanısı için standart bir tanım olmasa da uzmanlar bazı belirtileri dikkate alır:1. Psikotik belirtilerGerçeklikten kopma anlamına gelen psikotik belirtiler; hezeyan, halüsinasyon, yoğun kaygı ve ajitasyon gibi semptomları içerir.2. İntihar düşünceleri ve davranışlarıİntihar düşünceleri ciddiye alınmalıdır. Belirtiler arasında:Ölmek istemekten söz etmekİntihar planı yapmak ya da girişimde bulunmakVeda etme davranışlarıRiskli ve kendine zarar verici davranışlarUyuşturucu veya alkol kullanımında artışYoğun ruh hali değişimleriUyku ve yeme alışkanlıklarında değişiklik3. MelankoliMelankolik depresyon, hayattan tamamen zevk alamama durumudur. Sabah saatlerinde belirtiler daha şiddetli olabilir. Dikkat dağınıklığı, iştahsızlık ve yavaş hareket etme sık görülür.4. Fiziksel belirtilerDepresyon yalnızca ruhsal değil, fiziksel belirtilerle de ortaya çıkabilir:Uykusuzluk, iştah değişiklikleri, cinsel isteksizlik, kronik ağrılar ve sindirim sorunları yaygındır.5. Psikomotor değişikliklerZihinsel ve fiziksel yavaşlama (psikomotor yavaşlama) görülebilir. İnce motor becerilerde bozulma (örneğin yere düşen parayı alamama), yüz ifadesizliği ve yavaş konuşma bu duruma örnektir.Teşhis süreci, “Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı” ve “Uluslararası Hastalık Sınıflandırması” gibi bilimsel kaynaklar yardımıyla yürütülür. Ancak tanı koyma sürecinde kullanılan ölçekler farklılık gösterebilir, bu da standardizasyon eksikliğine neden olur.Yaygın kullanılan değerlendirme ölçekleri:
Beck Depresyon Envanteri
PHQ-9 ve Gençler için PHQ-9
Hamilton Depresyon Değerlendirme Ölçeği
Geriatrik Depresyon Ölçeği
Çocuklar İçin Depresyon Envanteri
Şiddetli depresyon tedavi gerektirir. Tedavi planı belirlenirken belirtiler, işlevsellik düzeyi ve kişinin kendine ya da başkalarına zarar verme riski göz önünde bulundurulur.1. Psikoterapi (Konuşma terapisi)Bilişsel davranışçı terapi (CBT): Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye odaklanır.İnterpersonal Terapi (IPT): Kişiler arası ilişkileri geliştirmeyi amaçlar.Psikodinamik Terapi: Bilinçdışı duyguların fark edilmesiyle duygusal rahatlama sağlar.2. İlaç tedavisiEn yaygın kullanılanlar:Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI’lar): Prozac, Zoloft, Paxil gibi ilaçlar.Trisiklik Antidepresanlar (TCA’lar)Monoamin Oksidaz İnhibitörleri (MAOI’ler)Norepinefrin-Dopamin Geri Alım İnhibitörleri (NDRI’ler)3. Beyin uyarım tedavileriİlaç ve terapiden yanıt alınamayan durumlarda uygulanabilir:Elektrokonvülsif Terapi (ECT)Transkraniyal Manyetik Uyarım (TMS)Vagus Siniri Uyarımı (VNS)4. Yatılı tedavi (Hastane ortamı)Şiddetli depresyon vakalarında hastane ortamında yoğun tedavi gerekebilir. Bu, kişinin zayıf olduğunu değil, daha kontrollü bir ortamda iyileşmeye ihtiyaç duyduğunu gösterir.5. Tamamlayıcı tedavilerAlternatif destek yöntemleri de tedaviye yardımcı olabilir:AkupunkturMasajMeditasyonYogaRehberli gevşeme teknikleriTedaviye ek olarak yaşam tarzı değişiklikleri iyileşmeyi hızlandırabilir:
Destekleyici bir sosyal çevre oluşturun
Sağlıklı beslenin
Yeterli uyuyun
Düzenli egzersiz yapın
Alkol ve uyuşturucudan uzak durun
Her depresyon aynı değildir. Kimisi zamanla hafiflerken, bazı vakalar ciddi müdahale gerektirir. Tedavi süreci zaman alabilir ve doğru yöntemi bulmak deneme-yanılma süreci gerektirebilir. Ancak unutmayın, şiddetli depresyonla başa çıkmak mümkündür.
Uygun tedavi, destekleyici çevre ve sağlıklı alışkanlıklarla daha iyi bir yaşam mümkündür. Yardım istemekten çekinmeyin.
